از سایت فرهنگی اعتقادی«فطرت»

چرا وقتی نام «قائم» برده می‌شود، شیعیان تمام قد روی پای می‌ایستند؟

یکی از اعمالی که در بین شیعیان مرسوم و معمول بوده است، این است که چون نام«قائم»(عج) در جایی برده می شود، اهل مجلس بلند می شوند. اگر چه دلیلی مسلم بر وجوب قیام به هنگام ذکر این لفظ در دست نیست، اما در این حد می توان گفت که این امر در بین مردم، به عنوان یک عمل مستحب، ریشه ای مذهبی دارد و در حقیقت، اظهار ادب و احترام به آن امام عزیز است.

چنانکه نقل شده: حضور امام رضا(ع) در خراسان کلم?«قائم» ذکر شد، حضرت برخاست و دستش را بر سر نهاد و فرمود:«اللهم عجل فرجه و سهل مخرجه»

خداوندا! بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و نهضتش را آسان گردان.»(1)

و از روایتی چنین استفاده می شود که این رفتار در عصر امام صادق(ع) نیز معمول بوده است. از حضرت صادق(ع) سوال شد: علت قیام در موقع ذکر «قائم» چیست؟

حضرت فرمود: صاحب الامر غیبتی دارد بسیار طولانی، و از کثرت لطف و محبتی که به دوستانش دارد، هر کس وی را به لقب«قائم»- که مشهور است به دولت کریم? او، و اظهار تأثری است از غربت او - یاد کند، آن حضرت هم نظر لطفی به او خواهد نمود؛ و چون در این حال، مورد توجه امام واقع می شود سزاوار است از باب احترام به پا خیزد و از خدا تعجیل در فرجش را مسئلت نماید.»(2)

البته می توان گفت در بعضی شرایط واجب می باشد مثل اینکه این لقب یا القاب دیگر حضرت در مجلس یاد شود، آنگاه هم? اهل مجلس به احترام آن به پا خیزند. در این حال اگر کسی از اهل مجلس بدون عذر از جای خود برنخیزد، این برنخاستنش توهین و هتک حرمت آن حضرت خواهد بود، و بدیهی است این عمل حرام می باشد.

آیت ا.. سید محمود طالقانی می گوید: « این دستور قیام، شاید فقط برای احترام نباشد، و إلا باید برای خدا و رسول و اولیای مکرم دیگر هم به قیام احترام کرد، بلکه دستور آمادگی و فراهم کردن مقدمات نهضت جهانی و در صف ایستادن برای پشتیبانی این حقیقت است... این همه فشار و مصیبت، از آغاز حکومت دودمان دنائت و رذالت اموی، تا جنگهای صلیبی و حمل? مغول و اختناق و تعدیلهای دولتهای استعماری، بر سر هر ملتی وارد می آمد، خاکسترش هم به باد فنا رفته بود؛ لیکن دینی که پیشوایان حق آن دستور می دهند که چون اسم صریح «قائم» موسس دولت حقه اسلام برده می شود، به پا بایستید و آمادگی خود را برای انجام تمام دستورات اعلام کنید و خود را همیشه نیرومند و مقتدر نشان دهید، هیچ وقت نخواهد مرد.»(3)

1- بحارالانوار، علامه مجلسی، ج51، ص30
2- الزام الناصب، شیخ حائری یزدی، ج1، ص271
3- خورشید مغرب، محمد رضا حکیمی، ص264

اللهم عجل لولیک الفرج

با اینکه در زمان امام صادق امام زمان علیهما السلام متولد نشده بودند ، چطور ایشان فرموده اند به امام زمان سلام کنید ؟

اولا: معنای سلام دعا برای سلامت است ودعا هم برای شخص موجود ممکن است هم کسی که موجود نیست . در ابتدا باید معنی سلام مشخص شود . سلام همان طور که در کتب لغت وتفسیر اهل سنت نیز موجود است به معنی دعای برای سلامت به کار می رود :

معنى السلام هو الدعاء بالسلامة

الإیضاح فی علوم البلاغة ج1/ص347

معنای سلام دعای برای سلامت است.
 

شبیه همین عبارت در کتابهای زیر آمده است:
 

التفسیر الکبیر ج21/ص202- الکشاف ج3/ص29- روح المعانی ج12/ص94- زاد المسیر ج9/ص194- فتح الباری ج11/ص13
 

پس وقتی به کسی سلام می کنی برای وی دعای به سلام کرده ای . وبرای دعا کردن برای شخص موجود بودن وی شرط نیست . در بسیاری روایات اهل سنت آمده است که رسول خدا برای کسانی که درآن زمان موجود نبوده انددعاکرده اند :

11691 حدثنا عبد الله حدثنی أبی ثنا حسن قال سمعت عبد الله بن لهیعة قال ثنا دراج أبو السمح ان أبا الهیثم حدثه عن أبی سعید الخدری عن رسول الله صلى الله علیه وسلم ان رجلا قال له یا رسول الله طوبى لمن رآک وآمن بک قال طوبى لمن رآنی وآمن بی ثم طوبى ثم طوبى ثم طوبى لمن آمن بی ولم یرنی قال له رجل وما طوبى قال شجرة فی الجنة مسیرة مائة عام ثیاب أهل الجنة تخرج من أکمامها
 

مسند أحمد بن حنبل ج3/ص71
 

شخصی به رسول خدا عرض کرد درخت بهشتی طوبی برای کسی باشد که تو را دیده و به تو ایمان آورده است (طوبی اصطلاحی در دعاست).حضرت فرمودند درخت بهشتی برای کسی باشد که من را دیده وایمان آورده است . ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی ودرخت بهشتی برای کسی باشد که به من ایمان آورده ولی من را ندیده است . شخصی به حضرت عرض کرد طوبی چیست . فرمودند درختی است در بهست که طولش به اندازه هزار ماه راه است که لباس بهشتیان از شاخه های ان بیرون می آید.
 

این روایت در المستدرک على الصحیحین ج4/ص96 - صحیح ابن حبان ج16/ص213- مسند أبی یعلى ج2/ص519 و چندین کتاب دیگر آمده است ودر بسیاری از آنها این روایت را صحیح دانسته اند.
 

ثانیا: در روایات مورد بحث – که در اول سوال یک گذشت- ،سوال چنین است که در زمان حضرت ولی عصر (عج) چطور به ایشان سلام می کنند ، حضرت پاسخ دادند می گویی السلام علیک یابقیة الله که یعنی اگر زمان او را درک کردی چنین می گویی .
 

اما علاوه بر این مطلب ، ما برای دفع شبهه از زیاراتی که برای امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف قبل از تولد ایشان ذکر شده است چنین پاسخ می گوییم که :
 

ثالثا: تمامی مردم قبل از تولد در این عالم ، وجود روحانی داشته و درک وفهم دارند اهل سنت در ذیل آیه شریفه :
 

وَإذ أخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِم ذُرِّیَّتَهُم وَأشهَدَهُم عَلَی أنفُسِهِم ألَستُ بِرَبِّکُم قَالُوا بَلَی
 

(سوره أعراف آیه 172)
 

وهنگامی که پروردگارت از فرزندان آدم ذریه ایشان را گرفت(خلق کرد) وایشان را شاهد بر خودشان گرفت(از خودشان اقرار گرفت) که آیا من پروردگار شما نیستم؟ همگی گفتند آری
 

به این مطلب اقرار کرده اند .اگر چه روایاتی که ایشان در این زمینه آورده اند در بعضی جهات با نظر شیعه منافات دارد اما اصل وجود در عالم ذر را اثبات می نماید :
 

11190 أنا قتیبة بن سعید عن مالک عن زید بن أبی أنیسة عن عبد الحمید بن عبد الرحمن بن زید عن مسلم بن یسار الجهنی أن عمر بن الخطاب سئل عن هذه الآیة وإذ أخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم وأشهدهم على أنفسهم ألست بربکم قالوا بلى شهدنا أن تقولوا یوم القیامة إنا کنا عن هذا غافلین فقال عمر سمعت رسول الله صلى الله علیه وسلم یسأل عنها فقال رسول الله صلى الله علیه وسلم إن الله عز وجل خلق آدم فمسح ظهره بیمینه فاستخرج منه ذریة فقال خلقت هؤلاء للجنة وبعمل أهل الجنة یعملون ثم مسح ظهره فاستخرج منه ذریة فقال خلقت هؤلاء للنار وبعمل أهل النار یعملون ...
 

سنن النسائی الکبرى ج6/ص347
 

از عمر بن خطاب در مورد این آیه سوال شد...پس عمر گفت از رسول خدا شنیدم که در این زمینه از وی سوال شد پس فرمود خداوند عز وجل آدم را خلق کرد پس دست راست خود رابر پشت وی کشید پس از آن ذریه او را خارج کرد . پس گفت آنها را برای بهشت خلق کردم وایشان عمل اهل بهشت را (کارهای نیک را ) انجام خواهند داد . سپس دوباره بر پشت وی دستی کشید پس از آن ذریه ای را خارج کرد پس گفت ایشان را برای آتش آفریده ام و ایشان کارهای اهل آتش را(کارهای بد را) انجام خواهند داد ...
 

جدا از روایات عام در مورد عالم ذر ، در مورد وجود نورانی رسول گرامی اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام قبل از حضور در این عالم در کتب شیعه وسنی روایات بسیاری داریم:
 

3609 حدثنا أبو همام الولید بن شجاع بن الولید البغدادی حدثنا الولید بن مسلم عن الأوزاعی عن یحیى بن کثیر عن أبی سلمة عن أبی هریرة قال قالوا یا رسول الله متى وجبت لک النبوة قال وآدم بین الروح والجسد قال أبو عیسى هذا حدیث حسن صحیح غریب من حدیث أبی هریرة لا نعرفه إلا من هذا الوجه
 

سنن الترمذی ج5/ص585
 

از رسول خدا سوال کردند که چه زمانی شما به نبوت مبعوث شدید؟ فرمودند هنگامی که آدم در بین روح و بدن بود ( روح و بدنش از هم جدا بود) ...این حدیث نیکو و صحیحی است ...
 

36553 حدثنا أبو بکر قال حدثنا عفان قال حدثنا وهیب قال حدثنا خالد الحذاء عن عبد الله بن شقیق أن رجلا سأل النبی صلى الله علیه وسلم متى کنت نبیا قال کنت نبیا وآدم بین الروح والجسد
 

مصنف ابن أبی شیبة ج7/ص329
 

شخصی از رسول خدا سوال کرد که شما از چه زمانی پیغمبر بودید ؟ فرمودند من پیغمبر بودم و حال آنکه آدم در بین روح و بدن بود ( روح و بدنش از هم جدا بود)
 

6 - محمد بن یحیى ، عن محمد بن أحمد ، عن محمد بن الحسین ، عن أبی سعید العصفوری عن عمر [ و ] بن ثابت ، عن أبی حمزة قال : سمعت علی بن الحسین علیه السلام یقول : إن الله خلق محمدا وعلیا وأحد عشر من ولده من نور عظمته ، فأقامهم أشباحا فی ضیاء نوره یعبدونه قبل خلق الخلق ، یسبحون الله ویقدسونه وهم الأئمة من ولد رسول الله صلى الله علیه وآله.
 

الکافی - الشیخ الکلینی - ج 1 - ص 530 - 531
 

از امام سجاد علیه السلام شنیدم که فرمودند بدرستیکه خداوند عزوجل محمد وعلی و یازده نور از ذریه او را از نور عظمتش خلق کرد پس ایشان را بصورت سایه هایی در سایه نور خودش قرار داد که او را عبادت می کردند قبل از آنکه مخلوقات دیگر خلق شوند. 
 

19 - علی بن محمد ومحمد بن الحسن ، عن سهل بن زیاد ، عن محمد بن الحسن بن شمون ، عن عبد الله بن عبد الرحمن الأصم ، عن کرام قال : حلفت فیما بینی وبین نفسی ألا آکل طعاما بنهار أبدا حتى یقوم قائم آل محمد ، فدخلت على أبی عبد الله علیه السلام قال : فقلت له : رجل من شیعتکم جعل لله علیه ألا یأکل طعاما بنهار أبدا حتى یقوم قائم آل محمد ؟ قال : فصم إذا یا کرام ولا تصم العیدین ولا ثلاثة التشریق ولا إذا کنت مسافرا ولا مریضا فإن الحسین علیه السلام لما قتل عجت السماوات والأرض ومن علیهما والملائکة ، فقالوا : یا ربنا ائذن لنا فی هلاک الخلق حتى نجدهم عن جدید الأرض بما استحلوا حرمتک ، وقتلوا صفوتک ، فأوحى الله إلیهم یا ملائکتی ویا سماواتی ویا أرضی اسکنوا ، ثم کشف حجابا من الحجب فإذا خلفه محمد صلى الله علیه وآله واثنا عشر وصیا له علیهم السلام وأخذ بید فلان القائم من بینهم ، فقال : یا ملائکتی ویا سماواتی ویا أرضی بهذا أنتصر [ لهذا ] - قالها ثلاث مرات .
 

الکافی - الشیخ الکلینی - ج 1 - ص 534
 

از کرام نقل شده است که گفت :قسم خوردم که در روز غذا نخورم( روزها همه روزه باشم) تا اینکه قائم آل محمد ظهور کند .پس به نزد امام صادق علیه السلام رفتم .پس به حضرت عرض کردم که شخصی از شیعه شما چنین نذری نموده است ؟ حضرت فرمودند پس روزه بگیر با اکرام(یعنی ثواب فراوان به تو داده خواهد شد) ولی روز عیدفطر وقربان روزه نگیر وسه روز ایام تشریق در حج را نیز ونیز زمانیکه مسافری روزه نگیر ونیز وقتی که مریض هستی .پس بدرستیکه وقتی که امام حسین علیه السلام در کربلا شهید شدند زمین وآسمان وموجودات آنها وملائکه ناله کردند .پس گفتند خداوندا به ما اجازه بده تا مردم را به سبب انجام محرمات وکشتن برگزیدگان تو هلاک کنیم تا از صفحه روزگار محو شوند . پس خداوند به ایشان وحی نمود که ای ملائکه من و ای آسمان های من و ای زمین من آرام باشید سپس حجابی را از حجاب های خود برداشت ؛ پس در پشت ان رسول خدا ودوازده نفر از ذریه او علیهم السلام بودند واشاره نمود به یکی از ایشان که در بین ایشان ایستاده بود پس فرمود ای ملائکه من و ای آسمانهای من و ای زمین من ، به وسیله این شخص یاری می کنم (حسین را) واین مطلب را سه بار فرمود.
 

پس می بینیم که سلام کردن به مقام والای بقیه الله الاعظم نه تنها در زمان امام صادق علیه السلام حتی قبل از بعثت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم نیز ممکن بوده است. 
 

همچنین اهل سنت در ذیل آیه شریفه "وَاسأل مَن أرسَلنَا مِن قَبلِکَ "( سوره زخرف آیه 45) روایت کرده اند که رسول خدا فرمودند تمامی پیامبران با عهد به نبوت من و ولایت علی بن أبی طالب بعد از من مبعوث گردیدند .
 

حدثنا أبو الحسن محمد بن المظفر الحافظ قال حدثنا عبد الله بن محمد بن غزوان قال ثنا علی بن جابر قال ثنا محمد بن خالد بن عبد الله قال ثنا محمد بن فضیل قال ثنا محمد بن سوقة عن إبراهیم عن الأسود عن عبد الله قال قال النبی صلى الله علیه وسلم یا عبد الله أتانی ملک فقال یا محمد وسل من أرسلنا من قبلک من رسلنا على ما بعثوا قال قلت على ما بعثوا قال على ولایتک وولایة علی بن أبی طالب قال الحاکم تفرد به علی بن جابر عن محمد بن خالد عن محمد بن فضی ولم نکتبه الا عن بن مظفر وهو عندنا حافظ ثقة مأمون
 

معرفة علوم الحدیث ج1/ص95
 

این روایات به خوبی بیانگر وجود معنوی و روحانی ائمه اطهار علیهم السلام حتی قبل از خلقت انبیا دارد .

اللهم عجل لولیک الفرج